Co to są i skąd się biorą żylaki odbytu?

Żylaki odbytu występują u każdego człowieka i są one anatomicznymi strukturami naczyniowymi położonymi w kanale odbytu. Typowo występują trzy kolumny i są one położone ponad linią zębatą. Biorą one udział w trzymaniu stolca, zapewniając 15-30% napięcia spoczynkowego. Bywają one jednak często przyczyną różnych objawów chorobowych, takich jak krwawienie, świąd w odbycie oraz wypadanie guzków krwawniczych.

Żylaki odbytu, nazywane także hemoroidami (łac. Varices haemorrhoidales)  to dość uciążliwa dolegliwość, która często stanowi wstydliwy i skrywany przez wiele lat problem.Szacuje się, że nawet co drugi Polak na pewnym etapie swojego życia będzie cierpiał z powodu hemoroidów. Częstość występowania hemoroidów wzrasta wraz z wiekiem choć mogą one pojawić się w każdym wieku. Istnieje wiele metod łagodzenia objawów związanych z chorobą hemoroidalną, dlatego nie warto odwlekać wizyty u lekarza. 

Ciekawostkę wartą wyjaśnienia stanowi fakt, że hemoroidy posiada tak naprawdę każdy z nas i jest to inna nazwa na fizjologicznie występujące w kanale odbytu struktury naczyniowe, których zadaniem jest kontrola defekacji, czyli procesu oddawania stolca. Dopiero kiedy struktury te, zwane także guzkami krwawniczymi, ulegają patologicznemu poszerzeniu możemy mówić o chorobie hemoroidalnej. 

plecy

Jaka jest funkcja guzków krwawniczych i kiedy dochodzi do jej zaburzenia?

Żylaki odbytu (więcej informacji na portalu Tourmedica.pl) przypominają wypełnione krwią poduszeczki i pełnią dość istotną funkcję w naszym organizmie. Kiedy guzki krwawnicze wypełnione są krwią i "zatykają" szczelnie kanał odbytu dodatkowo zabezpieczają przed wydostawaniem się na zewnątrz mas kałowych czy gazów wspomagając w ten sposób działanie mięśni zwieraczy odbytu. W momencie, kiedy zachodzi potrzeba oddania stolca i pojawia się pochodzący z ośrodkowego układu nerwowego impuls odczuwany jako parcie guzki te ulegają opróżnieniu z krwi i możliwa jest defekacja. Kiedy guzki krwawnicze są stale poszerzone i nie opróżniają się z zalegającej w nich krwi dochodzi do rozwoju stanu zapalnego, który obejmuje zarówno sploty żylne jak i sąsiadujące tkanki - jest to początek rozwoju choroby hemoroidalnej.

Jednoznaczna przyczyna rozwoju choroby hemoroidalnej nie jest znana, jednak za główne czynniki sprzyjające jej powstawaniu uznaje się uwarunkowania genetyczne oraz wszelkie stany prowadzące do utrzymywania się przewlekle podwyższonego ciśnienia w jamie brzusznej oraz zaparć. Wieloletnie występowanie chorób układu oddechowego przebiegające z nasilonym kaszlem czy niewydolność krążenia to czynniki ryzyka często związane ze starszym wiekiem. Poza tym winny jest zdecydowanie siedzący tryb życia oraz brak aktywności fizycznej, co  powoduje zaburzenie równowagi ciśnień w obrębie splotów żylnych odbytu. Niewłaściwa dieta uboga w produkty zawierające błonnik (kasze, świeże owoce i warzywa, razowe pieczywo) oraz niedostateczna podaż płynów powodują trudności w defekacji, przez co konieczne jest wykonanie większej pracy przez mięśnie podczas parcia i wzrost ciśnienia śródbrzusznego. Sprzyja to nadmiernemu rozciąganiu błony śluzowej okolic odbytu. Hemoroidy częściej występują również u osób otyłych lub stosujących przewlekle środki o działaniu przeczyszczającym, a także u tych poddanych w przeszłości operacjom okolicy odbytu lub krocza. U kobiet powstawanie żylaków odbytu może mieć związek ze zmianami hormonalnymi jakie mają miejsce podczas ciąży, ale również z uciskiem jaki wywiera powiększająca się macica na układ naczyń żylnych utrudniający prawidłowy odpływ krwi. Zaleganie krwi sprzyja rozciąganiu guzków krwawniczych,a silne parcie podczas porodu może prowadzić do ich dalszego powiększenia. Zdarza się jednak, że po pewnym czasie od porodu guzki samoistnie się zmniejszają. 

Zwykle pierwszym objawem choroby hemoroidalnej jest świąd okolicy odbytu, który zwykle jest bagatelizowany. Ponadto może wystąpić krwawienie: "Występuje zwykle w związku z oddaniem stolca. Świeża, czerwona krew pojawia się na stolcu, zwykle pod koniec defekacji. W niektórych przypadkach dochodzi do intensywnego krwawienia lub krew widoczna jest jedynie na papierze toaletowym. Powtarzające się krwawienia mogą stać się przyczyną niedokrwistości z niedoboru żelaza. Krwawienie z żylaków odbytu jest najczęściej bezbolesne" - wyjaśnia dr n.med.Jerzy Lubikowski, specjalista chirurg-proktolog. Wśród innych objawów warto wymienić ból towarzyszący defekacji oraz wypadanie guzków krwawniczych, które początkowo daje się odprowadzić z powrotem do wnętrza kanału. Objawów tych nie należy bagatelizować i należy w tym wypadku udać się do lekarza rodzinnego, który na podstawie rozmowy z pacjentem i badania fizykalnego może rozpoznać  schorzenie i wdrożyć leczenie.